What a border can do

Baarle-Hertog basically consists of 21 enclaved parcels of Belgian land in the center of the municipality of Baarle-Nassau in the Netherlands. This results from an arrangement of 1190, when the duke of Brabant gave the territory as fief to the lord of Breda, except for the parcels with houses build on at that time. This arrangement was maintained when Breda became part of the Republic in 1648 and when Belgium separated from the Netherlands in 1830.

Nowadays the center is relatively densely populated with houses virtually alternating national belonging. (see the map below: the shaded pieces of land are Belgian).

As illustration of the situation: In 1995, as a result of a new land survey, Mrs. de Bont (picture) saw her house become Dutch, since a shift of the presumed borderline made the front door of her house, formerly Belgian, suddenly Dutch.   De metingen van de derde commissie kwamen grotendeels overeen met de perceelgrenzen, zoals die bij de mensen gekend zijn... behalve voor één huis, in het centrum van Baarle-Hertog: waar tot nu werd aangenomen dat het huis op een Belgisch perceel stond, blijkt het volgens de metingen Nederlands te zijn. In Baarle-Nassau/Baarle-Hertog geldt de regel dat je voordeur bepaalt welke nationaliteit je huis krijgt. (Het Belang van Limburg, July 27, 1995) As good neighbours both kingdoms came to a compromise in the true spirit of the Dutch respect for the little dots in the law and the Belgian skill for arranging things: for as long as she lives, Mrs. de Bont may upgrade the door of her garage as main entry.   ... werd het huisnummer weggehaald en op de garagepoort op Belgisch grondgebied geplakt. Zo lang de mevrouw nog leeft, wordt de garagepoort dus als voordeur beschouwd, en verandert er voor de bewoonster niets. Na haar dood zal het huis echter officieel als Nederlands beschouwd worden.Bij het aanpalend huis, dat ook eigendom is van Mevrouw De Bont, werd de voordeur een eind opgeschoven zodat het huis Belgisch blijft. (Het Belang van Limburg, Oct. 31, 1995)

However parcelled the center of Baarle is, Belgians speak "Belgian Dutch" and Dutchmen speak "Dutch the way it is generally spoken in the Netherlands".

quote (in Dutch) A. Weijnen p. 4-5 in "De Rijksgrens tussen België en Nederland als taalgrens. Lezingen gehouden voor de de Dialectencommissie der Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen op 3 januari 1957 door Dr. A. Weijnen en Dr. Fr. Van Coetsem.", Bijdragen en Mededelingen der Dialectencommissie van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen te Amsterdam, XVIII, 1957, Amsterdam, Noord-Hollandsche Uitgeversmaatschappij, 32 pp. :

 

Verrassend ... zijn de verhoudingen die ik in Baarle-Nassau en Baarle-Hertog waarnam. Onlangs verzocht ik een van mijn leerlingen, daar de toestand te verkennen. Op grond van zijn informatie deelde hij mij mede, dat men in Baarle-Hertog, de bekende verzameling Belgische enclaves, anders sprak dan in het, Nederlandse, Baarle Nassau; daar nl. "Belgische" en hier Nederlandse benamingen gebruikte. Aangezien ik op deze mededelingen toch niet helemaal gerust was, ben ik persoonlijk op onderzoek uitgetrokken, maar ik heb ervaren dat mijn wantrouwen volkomen ongegrond was. Terwijl men in Baarle-Nassau spreekt van kaplaon, wethouwer, bord, krant, post, mevrouw, raoveskop of raovesbol (raagbol) gaven geboren en getogen Baarle-Hertogers mij de vormen onderpastoor, schepen, telloor, gazet, fakteur, madam en half maon op. Maar bovendien attrapeerde ik er in het gesprek vormen als sjuust voor precies, zjat voor kop, rap voor vlug, die mij erg Belgisch klinken, en hadden in het algemeen de representanten van ogerm. î en ogerm. ai en de vocaal in het woordje ook er een uitgesproken on-Nederlandse, Belgische nuance.

The first map is scanned, as excerpt, from the 1967 version of the Dutch Survey (Topografische Dienst, Delft) map 1:25.000 sheet 50G. The shaded parcels are Belgian. 

The second map, with the borderline between the Netherlands and Belgium, in the North of the province of "Antwerpen", is scanned from: Eug. De Seyn, Geschied- en Aardrijkskundig Woordenboek der Belgische Gemeenten, s.d. (around 1939)