| Den zesden July des jaers
vyefthienhondert ende dry en seventich, buyten genachten presentibus Lyevsons,
Heyden, Fall ende Box schepenen. Jonker Lambrecht van den Bosch onsse Scholtet als mumber van onssen drossart Joricker Coenradt van Horion, ende dat in name onsses Gener. Heren ende princen van Ludick, achtervolgende de techten, gegeven der gevanghen Catharina Johan Gylis huysf.als culpabel van der maledicte secten der touverye ende den versuyck daer op gedaen, versuyckt enz, wederomme door cracht der geattesteerder deechlicheyt ons boyden huyden dyenende aan dye selve Catharina gedaen, voerden excutie van recht ende vonnisse. Waer op daer nae overmits ons (door cracht van sekure beladingen ende leringe desen aengaende procederende van onsse eer: heren Scepenen van Ludich als ons wettig hueft) gewesen waert dat der voors scholtet inden naem soo hij ageert sal schuldig syen, der voorss. Catharina, sekeren termyen van recht te prefigeren, omme (in dyent haer belyeft) haer ontlastingen ende allegatie voerts te stellen, of ter contrarien, ende in ffauten van dyen ende den selven termeyen geexpireert synde, voorder daer op te moeghen procederen, mitz examinatien der scherper tortuyre teghen dye selve Catharina, opt selve ende andere dyer gelecke feyten. Termyen haer, daernae in haerder presenfien geprefigeert waert teghen morgen VIII uren op coure. Welliche leringe van schepenen van Ludich voerss. hyer nae volght van woorde te worde. A la cour de Mellin.
Veus par nous les acts de votre pt.. en nos mains mis, nous rechargeons ce VIIe jour de jullet XVc LXXIII que eusengnerez au Sr ou son officier de faire prefixer terme a Catharine femme Johan Gylis de faire ses décharges et alligances pour celluy expirert, en cas quelle ne fache allegances l'interroguer et examiner par torture des cas desquelles elle est encoupee, et autres semblables Les echevins de Liége.
Den IXe Julii anno XVc XXIII buyten genachten presentibus etc. Onsse scholtet inden naeme van heer achtervolgende den vonnisse gisteren gewesen, want dan dye voorss. Catharina egeyn allegatie oft ontlastinge voert en stelt, versuyckt dye selve ter scherper examinatie van touverye gewesen te werden. Ende waer dan die selve Catharina enz. present synde nyet daer teghen en allegeerden, soe waert nu wederomme ouvermitz ons doer cracht der selven voergereurder leringhe gewesen omme die selve ter tortuyren nae luyt der selver leringhe gestalt te werden op correx., ende waert in hoyde gelacht. Confessie, belyedingen ende bekentenisse ghedaen voor ons den gericht van Millen, overmitz dye ghevangen Catbarina Johan Oyllss huysf., op den thienden Julii des jaers XVc LXXIII, presentibus Lyevesons, Heynen, ende Fall, schepenen. Alzoo dan instantien van Len Tartman als luytenant der drossardden in den naem onsses H., enz., achtervolgende sekeren. beladinge, procederende van onsse eer. heren schepenen van Ludick ende den acten daer nae voer ons gepasseert, dye voors. Catharina Gylis overmitz tortuyre calt ende warm geexamineert is geweest opt stuck van der maledicter secten der touveryen. Waer doer dat sy ter tweeder en lester reyssen beleden ende becant heeft dese naevolgende, ffeyten ende boesse stucken. Als te weten dat sy Catharina omtrent sess jaren verleden daer mede bevlect is geweest ende dat alsdoen inder nacht, tot Millen in haer huys coemen is dey vrouwenpersoon ongehylicht, synde van Haccourt, genant Juyt ende alzoo haer nae Embems [= Eben] geleyt. Al waer sy oft daer omtrent honne inden velde gevonden hebben tusschen Wange en de Fall totten getale van XX touwe (te weten thien mansspersoenen als schenen ende thien vrouwenpersoenen, ende aldaer gedanst. Onder wellige vermaladyde manspersoenen sy Catharina voors, eynen boel of vryer hadde genant Hobrich. Dye ander vrouwen bovengesegt zyn geweest Juyt ende Agnes van Haccourt, Magryet van Hallembaye, ende is eyn dikke pulle met eynre witten joupen ende eyn swart cyeffe daer op, Beatrix ende Sabbeen van Nivelle [now part of Lixhe] ende Termeyr Julieen ende Agnes van Moulingen overmaes, ende dye II dye te Wange gexecuteert syn genaempt Marye ende Leyse. Dye duyvelsche namen van dye geveynsde geysten oft manspersoenen (als schenen) bouvengereurt syn deesse (ende oock in ordene gestelt als vryers van bouvengescr. ffrouwen) te, weten Burnof, Bardas, Malcus, Hoever, Couwet, Dickstart, Bouler, Hogra, Hinack, Valtin. Mer dese voors. Catharina seet ende beleydt dat sy nochtans nyemander eynichsins eynighen hynder of schade gedaen en hedde; dan in welliger manyren, der schade doer honne gebuerdt, waer haer geseyt geweest van andere toeveressen. Dat sy Catharina oec binnen den tyet van IIII jaren onder hunne geselschappe nyet geweest en weer. Dan den boessen geyst Hobrich haer vryer voorss. weer noch coirtelyeck, te weten omtrent VI daghen verleden, by haar geweest. Seet noch voeder dat sy onder honne door hulpe ende ingeven van bosen viant sekere boesse substantien maecken, te weten van beynen van doode jonge kinderen en van anderen dingen scheynende groen te wesen; dat beyden anderen versament ende gemaeckt synde, schynen asschen oft meel te syn ; waermede sy te meer reyssen dye vruchten der boumen ende inden velden bedorven hebben. Ende dat sy Catharina oock omtrent verleden vyef jaren met alzoodanigen boeser substantie Wyrick Voessen dochter van Millen (noch cranck wesende) betoevert hadde. Wellige dochfer sy wel wederomme soude connen gehelpen met popoller salven oft nat, gelyck sy dat noempt. Beleydt.noch voerder, dat sy ouck doer boesse ingeven metten boevengeroerden asschen eynen ghenoempt Colla Thyri van Wange sekere drye peerden heeft doen sterven; ende dat weer gescheyt tot orsaecken dat derselve Colla eyn nieuwe taffell nyet aennemen noch betalen en wolde, eyn wellige haer man Johan Gylis voer den selven Colla gemaeckt hadde. Der selven Catharina gevraecht synde met wat worden ende in wat manyeren sy dye boesse substantie van asschen uitwerpen omme dan doer eynigen menssche ofte beesten hinder oft schade te lyeden. - Seet in dusdanige worden : Inden naem des duyvels ende des boessen viantz, ende van my N... ende dyer gelycke ongodliche wercken. Dwelek alles wes voors. is, waert in hoyen gehuert, ende omme tselve bekentenisse overmits Christianum vander Heyden onze medeschepen (als hyr touwe van onss specialyck gecommitteert) voor onsse eer. heer schepen van Ludick overgevoert te werden, omme van der leringe daer van te hebben hoe wye ons hier in halden ende regulen suelen. Den XV Julii anno XVCLXXIII buyten genachten presentibus etc. Terselvertydt is voor ons overints Heyden onsse medeschepen desse riaevolgende leringe, proceduren van omse Eer. heren schepen van Ludick geexequeert. In nomine Leo Tartman eruyckende daer. als luytenant des drossarden der selven nae forme van recht navolght ende voldaen te worden, wes teneur en leringhen hyer nae volghts. A la cour de Mellin. Vu, etc. la connaissance faite par Catharine espouse Johan le Scrinier de Mellin, vous recheargons ce VIIIe jour de jullet XVC LXXIII, que fereez envoier vers laditte Catharine quelcque prbe (prêtre) homme de bien etc. pour la conffesser et mettre en bon estat et apres ce fait etc, en prevence du dit prêtre et confflcier luy soit remonstre comment elle se trouve ecoupee et accuse par deux lesqueles sont successivernent morts en la ditte confession (Waarschijnlijk hier bedoeld de twee terechtgestelden van Wonck), de sorte quel n'est possible quelle puyt eviter la morte par justice. Parquoyz affin quelle puysse eviter plus grand tourmentz, lesquels luy seroient infererz par torture a reitercer quel declare librement tous les delictes et malefices quelle peult avoir parpetré et ses complices et allyés. Et en cas quelle ne voulne rien confesser davantaige, quelle soit de rechieff miesse a torture froid et chaud, pour alors ordonner ulterieurement comme de raison. Les eschevins de Liége. Item daer nae ende sulx alles alsoo gedaen synde, heeft dye voors. Catharina haer voergaende recognitie generaleycken gerevoceert seggende ende belagende sulx voer groeter pynen gesacht te hebben. Ende want dan dye voors. Catharina wederomme achtervolgens der leringhe voors. ter tortuyren ende scherper examinacien gestalt waert, heeft sy wederomme haer voergereurde feyten van touverye beleden. Alsoo dat overmitz ons geordineert waert omme dye selve wederomme in behoorlijercker forme, gestalt teghen morghen, overmits ons medeschepen Heynen voo rs. door schepen Ludich overbracht te werden ende voerder lering te hebben, dwelck oock alzoe gedaen waert op correx. ende waert in hoyden gelacht. Item daer nae opden XVIII Julii anno voors. is dese naevolghe leringe per Heynen voors. aen ons bracht met tenoer luydt aldus. A la court de Mellin. Vu etc. par nous la connaissance faicte par Catharine epeusse Johan Gylis, vous rechargeons le XVI jour de jullet XVCLXXIII, que le jugerez executable par le feu jusques ad ceque mort sensuyve et que son corps mortz demuererat attache a l'estache a l'exemple d'autres Et que si elle persyst empres ses accusations, l'officier pourat faire apprehender celles qui sont par elle accuses que pour les interroguer des faits et mésus desquels elles sont encouple (enculpé ) et en apres avoir notre recharge ulterieur. Les echevins de Liege Alzoo ende op datum als boven te weten op den XVIII jully voors. overmits ons Bosch, Lyveson, Heyden, Fall, Box, Hanen ende Tels, schepenen der banck ende gericht van Millen gewesen wart achtvolgens den beladinge ende leringe procederen van onsse eer. heren schepenen van Ludich als ons wettich hueft, synde van datum den XVI July anno XVc LXXIII, omme dye selve beschuldigde Cattiaritia dye huysfen. van Gylis van Millen doer haer eygenen confessie overmitz den vuyre ter justitien ende executien gestalt te werden , tot daer touwe dat dye schynlycke doot volge. Ende dat alssem haer doot lichaem in exempel van allen sal aen den. staeck aengehecht blyven. Ende waert in hoye gelacht. Alzoo dat dyen nae in alles voldaen waert ende waert ter justitien gestalt, ende aenen staack gezadt op deye steynstraet tusschen Millen ende dat lancbrouck tegen Lamyns wyngart. Godt wille haer haere misdaet vegeven ende genadigh syen. Ende waert al samen in hoyde gelacht. (Staatsarchief Hasselt. Millen, Rôles reg. II 1573-1577.) |
|
|
Text scanned from "Osw. Robyns,
pr., Heksenproces te Millen in 1573, Limburg, Twaalfde Jaargang, 1930-1931,
nr. 5, p. 81-88" , reviewed for OCR errors, but text further left "as
is" in this publication, with some obvious errors left. |